Τα αγρωστώδη είναι μία μεγάλη οικογένεια άγριων ή καλλιεργήσιμων φυτών. Η γύρη τους είναι εξόχως αλλεργιογόνος και στο παρελθόν είχε ταυτιστεί με την αλλεργική ρινίτιδα.

Τα φυτά αυτά γυρεοφορούν τον Μάιο και τον Ιούνιο, ωστόσο μικρές συγκεντρώσεις γύρεων κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (Poa annua). Παρ’ όλο που όλα τα αγρωστώδη φέρουν παρόμοιο αλλεργικό φορτίο, ορισμένα είδη διαφοροποιούνται σημαντικά.

Τα πιο συνηθισμένα αγρωστώδη στην ισπανική ενδοχώρα και την ακτή της Μεσογείου είναι τα εξής: Trisetum paniceum, Dactylis glomerata, Cynodon dactylon και Lolium perenne.

Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά της γύρης που συλλέγεται σε σταθμούς παρακολούθησης γυρεοφορίας στη Μαδρίτη και την κεντρική Ισπανία, καθώς και από τη γεωγραφική κατανομή των φυτών, το Trisetum paniceum θεωρείται το κύριο αλλεργιογόνο φυτό στην ισπανική ενδοχώρα.

Υπάρχουν και άλλα είδη αγρωστωδών σε περιοχές με έντονη υγρασία και κοιλάδες, όπως το Phleumpratense, το οποίο αφθονεί κατά μήκος της βόρειας ακτογραμμής και ειδικά στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη.

Η γύρη από δημητριακά (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι) υπάρχει σε σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες συγκριτικά με τη γύρη από αγριολούλουδα, και αντιστοίχως δεν τη συναντούμε συχνά σε αστικά κέντρα και μεγαλουπόλεις.

Ο πυρετός εκ χόρτου είναι η κοινή ονομασία για την εποχική ρινοεπιπεφυκίτιδα και είναι ένας εξαιρετικά δημοφιλής όρος στην αγγλο-σαξωνική ιατρική ορολογία. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 1825 στην Αγγλία, από τον Dr Bostock για να περιγράψει τη θερινή καταρροή που εμφάνιζαν ορισμένοι ασθενείς τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, και συγκεκριμένα όταν γινόταν η συγκομιδή και φύλαξη του σανού στις φάρμες.

Η καταρροή (η οποία, παρά την ονομασία της, δεν προκαλούσε πυρετό) σχετίστηκε με τη γύρη το 1873 και τον Dr Blackley, ο οποίος, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερο σκεπτικισμό από τους συναδέλφους του. Στις αρχές του 20^ου αιώνα, ο Γερμανός ιατρός Dr Dunbar επιβεβαίωσε τη θεωρία του Blackley προκαλώντας ρινικές αντιδράσεις με γύρη από γρασίδια σε αλλεργικούς ασθενείς.

Τα φυτά ανθοφορούν συνήθως σε σαφώς ορισμένες περιόδους (Μάιος – Ιούνιος για τα αγρωστώδη, Ιανουάριος – Φεβρουάριος για τα κυπαρισσοειδή). Ωστόσο, η ένταση της γυρεοφορίας αλλάζει κάθε χρόνο, καθώς εξαρτάται από κλιματικούς παράγοντες. Έτσι προκύπτουν σημαντικές διαφορές στη συγκέντρωση της γύρης στην ατμόσφαιρα. Υπάρχουν, επίσης, μεταβολές σε καθημερινή βάση, ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου, τις καταιγίδες, τις βροχοπτώσεις κλπ. Δεδομένου ότι η συγκέντρωση γύρης στον αέρα συνδέεται άμεσα με την ένταση των συμπτωμάτων, είναι αρκετά χρήσιμο για τους ασθενείς να γνωρίζουν τις τιμές συγκέντρωσης της γύρης προκειμένου να λαμβάνουν κάποια προληπτικά μέτρα. Πολλές μεγάλες πόλεις διαθέτουν μετρητές γύρης που απεικονίζουν τις τιμές συγκέντρωσης της γύρης σε καθημερινή βάση (www.polenes.com)

Τα μικροσκοπικά ακάρεα της οικιακής σκόνης είναι εξόχως αλλεργιογόνα. Τα πιο συνηθισμένα στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική είναι τα ακάρεα Dermatophagoides (D. pteronyssinus και D. farinae), δηλαδή τα δερματοφαγικά. Όπως υποδηλώνεται από την ονομασία τους, τρέφονται από τα νεκρά κύτταρα του ανθρώπινου δέρματος που απορρίπτονται. Για το λόγο αυτό, τα ακάρεα αφθονούν σε στρώματα και μαξιλάρια, ειδικά όταν αυτό ευνοείται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Οι συνθήκες αυτές, ιδιαιτέρως συνήθεις στα παράλια της Ισπανίας, είναι η υψηλή, άνω του 55%, υγρασία και οι ήπιες θερμοκρασίες. Τα ακάρεα και τα περιττώματά τους είναι εξαιρετικά αλλεργιογόνα και προκαλούν συμπτώματα σε αλλεργικούς ασθενείς όταν εισπνέονται, όπως ρινίτιδα και βρογχικό άσθμα.

Η οικιακή σκόνη είναι ένα ετερογενές μείγμα ουσιών σε διάφορα στάδια αποσύνθεσης, περιλαμβανομένων οργανικών συστατικών με υψηλή αλλεργιογόνο δράση, κυρίως ακάρεα Dermatophagoides, κατάλοιπα από επιθήλια ζώων (γάτες) και από έντομα (κατσαρίδες). Ως εκ τούτου, η αλλεργία που προκαλείται από τη σκόνη οφείλεται στα αλλεργιογόνα που περιέχει, τα οποία μεταφέρονται μέσω του αέρα και προκαλούν συμπτώματα στους αεραγωγούς και τα μάτια.

Οι μύκητες είναι ζωντανοί μικροσκοπικοί βλαστικοί οργανισμοί που δεν έχουν χλωροφύλλη (την ουσία που δίνει το πράσινο χρώμα στα φυτά). Οι μύκητες αναπτύσσονται σε νηματώδεις μάζες, τα λεγόμενα μυκήλια και αναπαράγονται μέσω σπόρων.

Όταν βλέπετε ένα μουχλιασμένο ψωμί, ουσιαστικά βλέπετε τα μυκήλια ενός μύκητα (συνήθως Penicillium). Ωστόσο, τα αλλεργικά συμπτώματα προκαλούνται κυρίως από τους σπόρους.

Οι σπόροι είναι πολύ μικροί και ελαφρείς και ως εκ τούτου μπορούν να διανύσουν μέσω του αέρα μεγάλες αποστάσεις. Οι μύκητες αναπτύσσονται εντός των σπιτιών ή και σε εξωτερικό περιβάλλον. Προτιμούν θερμές περιοχές με έντονη υγρασία και ευδοκιμούν σε φυσικά περιβάλλοντα όπου υπάρχει οργανική ύλη σε αποσύνθεση.

Η συγκεκριμένη αλλεργία προκαλείται μετά τον νυγμό (τσίμπημα) από υμενόπτερα (σφήκες ή μέλισσες). Στην Ισπανία, περίπου 800.000 άνθρωποι είναι αλλεργικοί στο δηλητήριο των εντόμων αυτών, γεγονός που επιφέρει 5 με 20 θανάτους ετησίως. Είναι ιδιαιτέρως λυπηρό γιατί οι ασθενείς αυτοί θα μπορούσαν να είχαν σωθεί με τη χορήγηση κάποιου φαρμάκου.

Οι αντιδράσεις στο νυγμό υμενοπτέρων έχουν διάφορα επίπεδα έντασης:

Οι ήπιες τοπικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν πόνο, κνησμό, ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο του νυγμού, τα οποία διαρκούν περίπου 24 ώρες, παρόλο που ορισμένες φορές ενδέχεται να επιμένουν και να αυξάνει το μέγεθός τους. Η αντίδραση αυτή δεν θεωρείται αλλεργική.

Ωστόσο, ενδέχεται να παρατηρηθεί έντονη αντίδραση στο σημείο του νυγμού (για παράδειγμα, ένα τσίμπημα στο δάκτυλο μπορεί να προκαλέσει οίδημα μέχρι τον αγκώνα), εντός 24-48 ωρών, με διάμετρο μεγαλύτερη των 10 cm, ενώ τα συμπτώματα να επιμένουν για αρκετές ημέρες.

Οι εκτεταμένες αντιδράσεις ποικίλουν από κνίδωση (εκτεταμένη αντίδραση στο δέρμα, με ερυθρότητα, κνησμό και ερύθημα) και αγγειοοίδημα (οίδημα σε απόσταση από το σημείο νυγμού, για παράδειγμα στα χείλη ή τα βλέφαρα), αλλά μπορεί να έχουν και πιο έντονα χαρακτηριστικά, για παράδειγμα ενοχλήσεις από το πεπτικό σύστημα (πόνος στο στομάχι, διάρροια, έμετος), δύσπνοια, συριγμό, χαμηλή αρτηριακή πίεση και λιποθυμία (αναφυλακτικό σοκ). Οι ασθενείς αυτοί απαιτούν άμεση αντιμετώπιση με αδρεναλίνη.

Η ανοσοθεραπεία είναι η θεραπεία μέσω εμβολίων, ειδικά παρασκευασμένων για αλλεργικούς ασθενείς και η οποία περιέχει τα αλλεργιογόνα που προκαλούν τα συμπτώματα στους αλλεργικούς ασθενείς. Η ανοσοθεραπεία αποσκοπεί στη μείωση του βαθμού ευαισθησίας του ασθενή. Η χορήγηση της ανοσοθεραπείας προϋποθέτει ακριβή διάγνωση των αλλεργιογόνων που επηρεάζουν τους ασθενείς.

Το αναφυλακτικό σοκ είναι η πιο σοβαρή αλλεργική αντίδραση. Ευτυχώς, είναι εξαιρετικά σπάνια, αλλά όταν εκδηλώνεται απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Το αναφυλακτικό σοκ εκδηλώνεται όταν το αλλεργιογόνο εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και επεκτείνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα σε ολόκληρο τον οργανισμό. Αυτό συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις τροφικών αλλεργιών ή όταν το αλλεργιογόνο εισέρχεται απευθείας στη συστηματική κυκλοφορία (νυγμός υμενόπτερων, ενέσιμα φάρμακα ή εμβόλια).

Ο ασθενής με αναφυλακτικό σοκ εμφανίζει δυσκολία στην αναπνοή, ασθενή παλμό και ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης. Πρόκειται για μία πολύ γρήγορη αντίδραση που εκδηλώνεται μέσα σε λίγα λεπτά αφότου το αλλεργιογόνο εισχωρήσει στην κυκλοφορία του αίματος. Σε περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί, είναι μία εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση κατά την οποία απαιτείται η άμεση χορήγηση ενέσιμης αδρεναλίνης. Οι ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο να υποστούν τυχαία αναφυλακτικό σοκ (για παράδειγμα, όσοι είναι αλλεργικοί στο δηλητήριο υμενόπτερων) θα πρέπει πάντοτε να έχουν μαζί τους ενέσιμη αδρεναλίνη.